آموزش افعال ناقصه در زبان عربی به همراه کاربرد و ترجمه آن در جمله عربی یازدهم
در این جلسه از درس عربی پایه یازدهم به نکاتی پیرامون افعال ناقصه، نقش و ترجمه آن ها پرداخته شده است.
نواسخ عبارتند از: مجموعه ای از کلماتی که بر سر مبتدا و خبر وارد می شود. نواسخ مبتدا را اسم خود و خبر را خبر برای خود قرار می دهند و در اعرابشان تغییراتی ایجاد می کند، و عبارتند از:
- افعال ناقصه
- حروف مشبهه بالفعل
- لای نفی جنس
افعال ناقصه مربوط به عربی پایه یازدهم و حروف مشبهه بالفعل و لای نفی جنس مربوط به عربی پایه دوازدهم می باشند.
افعال ناقصه: اسمشان مرفوع (-ُ) و خبرشان منصوب (-َ) است. برخی از مهمترین افعال ناقصه و معانیشان را می توانید در ادامه مشاهده کنید:
کانَ: بود
صارَ: شد
لیسَ: نیست
أصبَحَ: گردید، شد
مادامَ: تا وقتی که
مثال از جمله با افعال ناقصه مشاهده کنید:
کانَ الطلّابُ فی الدَّرسِ مُجتَهدینَ. (الطلّابُ) اسم کانَ و مرفوع، (مُجتَهِدین) خبر کانَ و منصوب.
توجه داشته باشید که افعال ناقصه فاعل پذیر نیستند و به هیچ وجه کلمه بعد از کانَ فاعل نمی باشد. هر چند که کانَ فعل می باشد.
نکته 1: اسم افعال ناقصه را مانند فاعل در افعال معلوم و نائب فاعل در افعال مجهول به صورت های ضمیر بارز، ضمیر مستتر و اسم ظاهر (بعد از فعل) می آوریم. به مثال هایی در این رابطه توجه کنید:
کانَ الصدیقُ عالماً (الصدیقُ: اسم ظاهر).
کُنتُ عالماً (در کُنتُ «تُ: ضمیر». در صورتی که در فعل ذَهَبتُ: «تُ» فاعل می باشد).
کُن عالماً (ضمیر مستتر أنتَ) در فعل «کُن».
نکته 2: خبر افعال ناقصه مانند خبر مبتدا به صورت های مفرد، جمله، شبه جمله می آید.
نکته3: قبلاً اشاره شده که یکی از حالت های مقدم شدن خبر بر مبتدا عبارت است از:
جار و مجرور یا ظرف ( خبر مقدّم) + اسم نکره یا مضاف (مبتدای مؤخّر) = جمله اسمیه = للفرار مجالٌ (للفرار: خبر مقدّم و محلاً مرفوع) و (مجالٌ: مبتدای مؤخّر و مرفوع)
پس اگر بر سر رابطه بالا یکی از افعال ناقصه قرار بگیرد، جار و مجرور یا ظرف را خبر مقدم و اسم نکره یا مضاف را اسم مؤخر افعال ناقصه می نامیم.
کانَ فی المدرسه تِلمیذٌ. (فی المدرسه: خبر مقدّم و محلاً مرفوع تلمیذٌ: اسم کانَ مؤخر مرفوع).
حال به معانی افعال ناقصه در جملات می پردازیم:
1.کانَ: «بود»، «است».
مثال: کانَ الجوَّ حاراً یَومَ الجُمُعهِ! هوا روز جمعه گرم بود.
کانَ الله غفوراً رحیماً! خداوند بسیار بخشنده و مهربان است.
2.صارَ: «شد».
مثال: صارَ المُسلمونَ متَّحدین ضد الاعداء! مسلمانان در مقابل دشمنان متحد شدند.
3.لَیسَ: «نیست».
مثال: هؤلاء طلّابٌ لَیسوا متکاسلینَ فی دروسِهم! اینان دانش آموزانی هستند که در درس هایشان تنبل نیستند.
4.أصبَحَ: «شد، گردید».
مثال: أصبَحنا فَرِحینَ عندَما سَمِعنا خبر انتصارِ المجاهدینَ! شاد شدیم وقتی که شنیدیم خبر پیروزی مجاهدین را.
5.مادامَ: «مادامی که»
مثال: أنتم ناجحونَ مادُمتم مجدّین فی أمورِکُم! شما موفقید مادامی که در کارهایتان تلاشگرید.
نکته: از ترکیب «کان» با «لام» حرف جرّ، مفهومی معادل «داشتن» در فارسی ایجاد می گردد.
کانَ + لـِ + اسم مجرور + اسم مرفوع = مالکیت در زمان گذشته
مثال: کانَت لِمَکتبهِ مَدرسَتِنا کُتُبُ قَیمه!
اگر کلمه (کانت) در جمله بالا نباشد معنی جمله می شود: کتابخانه مدرسه ما کتاب های ارزشمندی دارد. اما ترجمه صحیح جمله بالا با کلمه (کانت) می شود: کتابخانه مدرسه ما کتاب های ارزشمندی داشت. (معنای «داشتن» می گیرد).
نکته: مضارع فعل «کان»، «یَکونُ» می باشد و امر آن «کُن» می باشد.
مثال: المؤمنُ یَکون متواضعاً عند مواجهه النّاس! مومن به هنگام رویارویی با مردم متواضع می باشد.
کُن عالیَ الهمّه فی حیاتکَ! در زندگی ات بلند همّت باش.
نکته: اگر «کانَ» به دو باب تفعیل و تفعّل برده شود، دیگر از افعال ناقصه نیست.
«کانَ» هنگامی که به باب تفعیل برده شود: کَوَّنَ، یُکَوِّنُ، تکوین «تشکیل دادن».
«کانَ» هنگامی که به باب تفعُّل برده شود: تَکَوَّنَ، یَتَکَوَّنُ، تَکَوُّن «تشکیل شدن».
این افعال بالا که به باب تفعیل و تفعّل برده شده اند، فاعل می پذیرند.
مثال: لَیسَ للفرار مجالٌ. («لَیسَ» از افعال ناقصه است، «لِلفرار» جار و مجرور، خبر مقدّم محلاً منصوب، «مجالٌ» اسم مؤخّر لیسَ مرفوع)
نکته (ترجمه): اگر خبر «کانَ» مضارع باشد، معادل «ماضی استمراری» و اگر ماضی باشد، معادل «ماضی بعید» در فارسی ترجمه می شود.
مثال: کانَ هذا الطالبُ یَجتَهِدُ فی اعمالِهِ الیومیه!: این دانش آموز در کارهای روزانه خود تلاش می کرد!
هؤلاء الأصدقاءُ کانوا قَد تَقَدَّموا فی دروسِهِم!: این دوستان در درس های خویش پیشرفت کرده بودند!
نکته: اگر خبر فعلیه به صورت پی در پی با «واو» عطف بیاید، «کانَ» فقط یک بار می آید.
مثال: کانَ التلامیذُ یَدرُسونَ و یَجتَهِدونَ. دانش آموزان درس می خواندند و تلاش می کردند!
یَدرُسونَ (خبر افعال ناقصه محلاً منصوب) و یَجتَهِدونَ (معطوف و محلاً منصوب) می باشد.
برای آشنایی بیشتر با افعال ناقصه و آموزش چگونگی ترجمه آنها در جمله ویدئوی آموزشی این جلسه را مشاهده نمایید.
سوالات متداول
افعال ناقصه در زبان عربی چیست و چه کاربردی دارند؟
افعال ناقصه فعل هایی هستند که در ابتدای جمله اسمی ظاهر می شوند. این افعال مبتدا را اسم خود با اعراب مرفوع می کنند و خبر نیز خبر آنها می شود با اعراب منصوب.
چند نمونه از افعال ناقصه اصلی را با معنی آنها نام ببرید؟
مهم ترین افعال ناقصه عبارتند از: کانَ به معنای "بود، است" صارَ به معنای "شد"، لیسَ به معنای "نیست"، أصبَحَ به معنای "گردید، شد" و مادامَ به معنای "تا وقتی که"
فعل کان در حالت مضارع و امر چگونه می باشد؟
فعل کان در حالت مضارع به "یکون" تبدیل می شد و امر فعل کان نیز "کُن" می شود.
