آموزش تغییرات در اعراب و ترجمه فعل مضارع با مثال عربی یازدهم
در این ویدئوی آموزشی از عربی پایه یازدهم به بررسی نکاتی پیرامون تغییرات در اعراب و ترجمه فعل مضارع خواهیم پرداخت.
همان طور که می دانید فعل مضارع فعلی معرب است که می تواند با حروف و اسامی که قبل از آن پدیدار می شود، هم نوع ظاهری نوشتار آن (آخر فعل مضارع) و هم معنایش دچار تغییر و تحول گردد.
فعل مضارع با ورود کلماتی بر سر آن، دچار تغییراتی می شود. آخر افعالی که –ُ می باشد، ساکن می شود و تمام نون های آخر فعل حذف می گردد. (به جز صیغه های جمع مونث غایب و جمع مونث مخاطب یعنی صیغه های یَفعَلنَ، تَفعَلنَ)
اقسام جزم دهنده ها (ساکن دهنده ها):
جزم دهنده ها در واقع «-ُ» را ساکن می کند و «ن» را حذف می کند، به جز صیغه های دوم شخص و سوم شخص جمع مؤنث.
- حروفی هستند که فقط یک فعل مضارع را دچار تغییر و دگرگونی می کنند که عبارتند از:
الف) لم + مضارع تغییر یافته:
حالت اول: ماضی ساده منفی: لَم یَخرجْ (خارج نشد)
حالت دوم: ماضی نقلی منفی: لَم یَخرجْ (خارج نشده است)
ب) لمّا + مضارع تغییر یافته:
هنوز + ماضی نقلی منفی: لمّا اَذهَب (هنوز نرفته ام)
ج) لـِ... (امر غایب) + مضارع تغییر یافته: این نوع تغییر بر سر متکلم ها و غایب ها پدید می آید.
باید + مضارع التزامی: لِیَعمَل (باید انجام دهد). فعل (لِیَعمَل) اگر قبلش «فـَ» یا «وَ» بیاید، «ل» ساکن تلفّظ می شود مثال: فَـ + لِیَعمَل = فَلْیَعمَل
د) لا نهی + مضارع تغییر یافته: (مضارع مجزوم)
حالت اول: دوم شخص مفرد و جمع = امر منفی (صیغه های مخاطب)
لا تُرسِلوا: نفرستید
لا تیأس: مأیوس نشو
حالت دوم: اول شخص مفرد و جمع و سوم شخص مفرد و جمع = نباید + مضارع التزامی (صیغه های غایب و متکلم)
لا ییأس: نباید مأیوس شود
لا أذهَب(لا نهی با متکلم): نباید بروم
- کلماتی هستند که دو فعل را دچار تغییر و دگرگونی می کنند و به «ادات شرط» مشهورند که ضمه های آخر فعل مضارع، تبدیل به سکون و کلیه نون های آخر فعل را حذف می کند. به جز صیغه های جمع مونث غایب و جمع مونث مخاطب مانند یَفعَلنَ و تَفعَلنَ.
الف) اِن (اگر): إن تنصُروا الله ینصُرکُم. (اگر خدا را یاری کنید شما را یاری می کند). فعل «تَنصروا» فعل شرط و فعل دوم «یَنصُر» جواب شرط شده است.
ب) مَن (هرکس): مَن یُحاوِل کثیرا یَصِل إلی هدفه. (هر کس زیاد تلاش کند به هدفش می رسد). فعل اول «یُحاوِل» فعل شرط و فعل دوم «یَصِل» جواب شرط است.
ج) ما (هرچه): ما تَزرَع فی الدّنیا تَحصُد فی الآخره. (هر چه در دنیا بکاری در آخرت درو می کنی). فعل اول «تَزرَع» فعل شرط و فعل دوم «تَحصُدُ» جواب شرط می باشد.
د) أینما (هرجا): اَینما تکونوا یُدرکُکُم الموتُ. (هر جا باشی مرگ شما را فرا می گیرد). فعل اول «تَکونوا» فعل شرط و فعل دوم «یُدرک» جواب شرط است.
به فعل اول «فعل شرط» و به فعل یا جمله دوم، «جواب شرط» می گوییم.
نکته: همان طور که در مثال های قبل دیدید، فعل شرط معادل مضارع التزامی و جواب شرط معادل مضارع اخباری یا «آینده» ترجمه می شوند.
نکته: فعل یا جواب شرط یا هر دو می توانند ماضی هم باشند ولی در ترجمه، مضارع معنی می شوند. به مثالی توجه کنید:
اِن صَبَرتَ علی مصائب الحیاهِ نَجَحت. اگر بر سختی های زندگی صبر کنی، موفق می شوی. (صَبَرت: مضارع معنی شد و محلاً مجزوم است. و فعل شرط می باشد، و نَجَحت: جواب شرط)
نکته: گاهی جواب شرط به صورت جمله اسمیه یا فعل امر یا نهی می آید که در این صورت بر سر جواب شرط، حرف «فاء» قرار می گیرد که به آن «فاء جزاء» گفته می شود. به مثالی دقت شود:
مَن یُعظّم شعائر الله فإنّها من تقوی القلوب. «فاء جزا» در کلمه «فَإنَّها».
إن اردتَ أن تکون ناجحاً فَکُن مجتهداً! «فاء جزاء» در کلمه «فَکُن».
نکته: «اذا» و «لَو» نیز از ادات شرط هستند که تغییری در فعل ایجاد نمی کنند، و فعل بعد از آن ها نیز غالباً ماضی است، اما مضارع ترجمه می شود. مثال:
إذا اِجتهدتَ نجَحتَ: هرگاه «اگر» تلاش کنی، موفق می شوی.
لو صَبرتَ علی المشاکل لَحَصَلتَ علی النجاح: اگر بر مشکلات صبر کنی موفقیت به دست می آوری. («ل» در کلمه «لَحَصَلتَ» باید،«قطعا» معنی شود).
برای مشاهده مثالهای بیشتر و حل نمونه تست های اعراب فعل مضارع ویدئوی آموزشی این جلسه را مشاهده نمایید.
سوالات متداول
ادات شرط در زبان عربی چیست؟
ادات شرط کلماتی هستند که در جمله قبل فعل نخست بیان می شوند و برای تکمیل جمله نیاز به فعل دیگری نیز دارند. این کلمات هر دو فعل جمله را از لحاظ معنی و اعراب دچار تغییر و دگرگونی می کنند.
فعل شرط و جواب شرط در زبان عربی چیست؟
به فعلی که پس از ادوات شرط در جمله ظاهر می گردد فعل شرط می گویند و به جمله یا فعلی که پس از آن به صورت جواب فعل اول در جمله قرار می گیرد، جواب شرط می گویند.
در کدام صیغه ها اعراب ن در فعل مضارع تغییر نمی کند؟
در دو صیغه جمع مونث غایب و جمع مونث مخاطب اعراب فعل مضارع دچار تغییر نمی شود.
