تست کنکور مجاز و استعاره مصرحه درس پنجم علوم و فنون ادبی یازدهم
در این جلسه مباحث مربوط به درس مجاز توضیح داده می شود. یکی از مهم ترین آرایه های بیانی بحث مجاز است. مجاز انواعی دارد و یادگیری عمیق این درس کمک می کند تا تفاوت حقیقت و مجاز به سادگی مشخص شود.
حال به بررسی تست های درس 6 کتاب علوم و فنون ادبی یازدهم با موضوع مجاز می پردازیم.
تست اول) در کدام گزینه مجاز به علاقه شباهت وجود دارد؟
- اگر چه دل به کسی داد یار ماست هنوز / به جان او که دلم بر سر وفاست هنوز
- ندانم از پی چنـدین جـفا که با مـن کرد / نشان مهر وی اندر دلم چراست هنـوز
- بُتا، تو روی ز من بر متاب و دستم گیر / که در سرم ز تو آشوب و فتنه هاست هنوز
- عداوت از طرف آن شکسته پیمان است / و گر نه از طرف ما همان صفاست هنوز
پاسخ: گزینه 3 صحیح می باشد. مجاز به علاقه شباهت به معنای استعاره مصرّحه است. مثلا اگر گفته شود: «سرو» و منظور «یار» باشد، پس سرو در معنای حقیقی خودش به کار نرفته است. در گزینه یک استعاره مصرّحه وجود ندارد. در گزینه دو نیز نشانی از استعاره مصرّحه نیست. در گزینه سه کلمه «بُـتا» یعنی «ای بُت» استعاره مصرّحه از «یار» می باشد. با توجه به این نکته پاسخ صحیح گزینه 3 می باشد. گزینه چهار نیز استعاره مصرّحه ندارد.
تست دوم) کدام گزینه فاقد مجاز است؟
- خسـروی کـار گـدایی کـی بـود / این به بازوی چو مـایی کی بود
- من آن نگین سلیمان به هیچ نستانم / که گاه گاه بر او دست اهرمن باشد
- گر شمع تویی مرا چرا باید سوخت / گر ماه تویی مرا چرا باید کاست
- محتاج قصه نیست گرت قصد خون ماست / چون رخت از آن توست به یغما چه حاجت است
پاسخ: گزینه 3 صحیح می باشد. در گزینه یک «بازو» مجازی به علاقه عالیه است، یعنی وسیله قدرت می باشد. در گزینه دو کلمه «نگین» منظور انگشتر می باشد، که از آوردن جز منظور کل است و مجاز قرار می گیرد. در گزینه 3 مجازی وجود ندارد پس پاسخ صحیح گزینه 3 است. گزینه چهارکلمه «خون» به معنای قصد کشتن است، و این مجاز به علاقه لازمیّه است که این کلمه «خون» را می بینیم، یاد مورد دیگری می افتیم.
تست سوم) کدام گزینه فاقد مجاز است؟
- در روز ابر باید ساغر شمرده خوردن / یعنی بود برابر با قطره های باران
- یک جمع پراکنده آن سنبل پیچان / یک شهر جگر خسته آن نرگس بیمار
- مرگ را مایه عمر ابدی می دانم / بس که از روی تو از صحبت جان سیر شدم
- خنده جام می و زلف گره گیر نگار / ای بسا توبه که چون توبه حافظ بشکست
پاسخ: گزینه 3 صحیح می باشد. در گزینه 1 ساغر را نمی توان خورد پس ساغر مجاز از شراب است. در گزینه 2 شهر مجاز از مردم شهر است. در گزینه 3 سیر مجاز از تنفر است. در گزینه 4 مجازی وجود ندارد.
تست چهارم) در کدام گزینه مجاز از علاقه مشابهت وجود دارد؟
شهری اندر طلبت سوخته آتش شوق / خلقی اندر هوست غرقه دریای غم اند.
خدای راست مسلم بزرگواری و لطف / که جرم بیند و نان برقرار می داند
ای غنچه خندان چرا خون در دل ما می کنی / خاری به خود می بندی و ما را ز سر وا می کنی
جهان گشاده ثنای تو را چو تیر دهان زمانه بسته رضای تو را چو نیزه کمر
پاسخ: گزینه 3 صحیح می باشد. در این تست باید به دنبال استعاره مصرحه باشیم. در گزینه 1 شهر مجاز است اما استعاره مصرحه نیست. در گزینه 2 نان می تواند مجاز از رزق و روزی باشد اما مجاز از علاقه مشابهت نیست. در گزینه 3 غنچه استعاره مصرحه و مجاز از علاقه مشابهت به یار است و گزینه درست است. در گزینه 4 جهان مجاز از مردم جهان است که استعاره مصرحه نیست.
شما می توانید برای فراگیری بهتر مبحث مجاز و روش پاسخ دهی به تست های کنکور درس ششم کتاب علوم و فنون ادبی یازدهم به ویدئوی آموزشی این درس مراجعه کنید.
سوالات متداول
آرایه مجاز به چه معناست؟
آرایه مجاز در شعر و نثر به کاربرد کلمه در معنای غیرواژگانی خود اشاره دارد. مجاز انواع مختلفی نیز دارد. به طور مثال گل نرگس که به اختصار در شعر به آن نرگس می گویند مجاز از چشم یار است.
استعاره مصرحه چه نوع مجازی می باشد؟
استعاره مصرحه یک استعاره است که تمام ارکان تشبیه را در آن حذف کرده ایم و تنها مشبه به باقی مانده است و این استعاره را می توان نوعی مجاز دانست که به آن مجاز از علاقه مشابهت می گویند.
در شعر کلماتی مانند غنچه، سرو، نرگس چه نوع مجازی هستند؟
غنچه مجاز از یار، سرو مجاز از قامت بلند و نرگس مجاز از چسم یار است و همگی مجاز علاقه مشابهت هستند.
