آموزش پایه های آوایی همسان با حل تست های کنکور درس پنجم علوم و فنون ادبی یازدهم
در این جلسه با موضوع پایه های آوایی همسان در درس پنجم علوم و فنون ادبی یازدهم نکات و تست های کنکور بیان می شود. در درس پنجم بحث همسان بودن آن را نسبت به سایر پایه های آوایی متفاوت می کند.
حال به بررسی نکات تستی پایه های آوایی همسان از درس 5 کتاب علوم و فنون ادبی یازدهم می پردازیم:
تست اول) ارکان کدام گزینه تکراری است؟
- گله از فراق یاران و جفای روزگاران / نه طریق توست سعدی، کم خویش گیر و رستی
- گرت کسی بپرستد ملامتش مکنم من / تـو هـم در آینـه بنگـر که خویشتن بپـرستی
- ای که ز دیده غایبی، در دل ما نشسته ای / حسن تو جلوه می کند وین همه پرده بسته ای
- عاشـق از قـاضی نترسـد می بیـار / بلکـه از یرغـوی دیوان نیــز هـم
پاسخ: گزینه 4 صحیح می باشد. در گزینه یک اگر وزن سماعی آن را در نظر گرفته بگیریم، می شود: فَعَلاتن فاعلاتن، فَعَلاتن فاعلاتن. که تکراری نیست. در گزینه دو وزنش مفاعِلُن فَعَلاتُن است که تکراری نمی باشد. گزینه سه بر وزن مفتَعِلُن مَفاعِلُن که تکراری نیست. گزینه چهاربر وزن فاعلاتُن فاعلاتُن قرار دارد که تکراری می باشد و گزینه 4 است.
تست دوم) کدام گزینه از تکرار چهار بار «فعولن» درست شده است؟
- به شهری در آمد ز دریا کنار
- نظر کن چو سوفار داری به شست
- خرد در بها نقد هستی فرستد
- نبایستی هم اول مهر بستن
پاسخ: گزینه 3 صحیح می باشد. بهتر است که سعی شود سماعی وزن ها را شناسایی کنید. اما در صورت نیاز شعر را به وزن عروضی نیز می توانید ببرید. وزن عروضی فعولُن به این شکل مقابل می باشد: - - U - - U - - U - - U . در گزینه یک وزنش اینگونه می شود: - U - - U - - U - - U این گزینه بر وزن فعولُن نیست. در گزینه دو وزن عروضی اش اینگونه شد: - U - - U - - U - - U که نمی تواند جواب قرار گیرد. در گزینه سه وزنش به شکل - - U - - U - - U - -U که بر وزن فعولُن می باشد. بنابراین پاسخ صحیح گزینه 3 است.
تست سوم) کدام گزینه از تکرار رکن مفتعلن درست شده است؟
- گر متصور شدی با تو درآمیختن / حیف نبودی وجود در قدمت ریختن
- جز سر پیوند آن نگار ندانم / گر چه از او جز دل فکار ندارم
- دیده گریان به دلم فاش همی گفت خود این / کاتش غم زود کشد اشک روان گشته من
- دل باز در سودای او افتاد و باری می برد / جوری که آن بت می کند بی اختیاری می برد
پاسخ : گزینه 3 صحیح می باشد. نخست وزن عروضی مفتعلن را باید به دست بیاوریم. وزن عروضی مفتعلن –UU– –UU– –UU– –UU– می شود. وزن عروضی گزینه 1 مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن می باشد. وزن عروضی گزینه 2 مفتعلن فاعلاتن مفتعلن فع می باشد. گزینه 3 دارای وزن عروضی مفتعلن مفتعلن مفتعلن مفتعلن می باشد که پاسخ صحیح تست است. در گزینه 4 نیز وزن عروضی مستفعلن مستفعلن است.
تست چهارم) خوشه های هجایی در کدام گزینه تکراری است؟
- باز در اسرار روم، جانب آن یار روم
- ای تو بداده در سحر از کف خویش باده ام
- ماه فرو ماند از جمال محمد
- هر شب و هر سحر تو را من به دعا بخواستم
پاسخ : گزینه 1 صحیح می باشد. در گزینه 1 وزن عروضی به صورت –UU– –UU– –UU– –UU– یا همان مفتعلن مفتعلن مفتعلن مفتعلن می باشد که تکراری و جواب تست است. در گزینه 2 وزن به صورت مفتعلن مفاعلن می باشد. در گزینه 3 وزن به صورت مفتعلن فاعلات مفتعلن فع می باشد. وزن مصراع گزینه 4 همان ابتدای شعر وزن به صورت مفتعلن مفاعلن آغاز می شود.
برای آشنایی بیشتر با تست ها و نکات پایه های آوایی همسان از درس کتاب علوم و فنون ادبی یازدهم ویدئوی این جلسه را مشاهده نمایید
سوالات متداول
پایه های آوایی همسان در شعر به چه معناست؟
اگر در هنگام تقطیع شعر دریابیم که هر مصراع از پایه های تکراری و منظم با تعداد هجای یکسان تشکیل شده است به آن پایه آوایی همسان می گویند. مثلا اگر در تقطیع یک بیت وزن مفتعلن مفتعلن مفتعلن مفتعلن به دست آید، دارای پایه آوایی همسان است.
چگونه می توان پایه آوایی همسان را در شعر تشخیص داد؟
دو روش برای تشخیص پایه آوایی یکسان وجود دارد. نخست می توان با تقطیع همسان بودن پایه آوایی هر شعر را مورد بررسی قرار داد. در صورت تکرار و تمرین می توانید به صورت شنیداری این موضوع را تشخیص دهید.
