آشنایی با سبک عراقی و ویژگی های فکری آن درس چهارم علوم و فنون ادبی یازدهم
در این جلسه در ادامه سبک عراقی با ویژگی های فکری این سبک بیش تر آشنا خواهیم شد و تست های مربوط به سبک عراقی را با تمرکز بر ویژگی فکری آن بیان خواهیم کرد.
تست اول) در کدام گزینه ویژگی فکری سبک عراقی وجود دارد؟
- نرگس چون دلبری است سرش همه چشم/ سرو چو معشوقه ای است تنش همه قد
- ابـر آذاری بـر آمـد از کنـار کوهسـار / بـاد فروردین بجنبـد از میان مرغـزار
- یـک پرتـو اندیشه غم مـی خواهم / تــا زینــت خـانه خیــالم باشـــد
- آن قطره باران بین از ابر چکیده / گشته سر هر برگ گل از قطـره گهربار
پاسخ: گزینه 3 صحیح می باشد. در گزینه یک به توصیف نرگس می پردازد، و ویژگی فکری از سبک عراقی بیان نمی شود. در گزینه دو به توصیف طبیعت اشاره می کند. در گزینه سه شاعر به ستایش و توصیف غم می پردازد.که این غم و درون گرایی از ویژگی های سبک عراقی می باشد. در گزینه چهار به توصیف باران و طبیعت اشاره دارد. و ویژگی خاصی از سبک عراقی در آن وجود ندارد. ولی بیشتر شبیه سبک خراسانی است. بنابراین پاسخ صحیح این سوال گزینه 3 می باشد.
تست دوم ) با توجه به ویژگی زبانی سبک عراقی کدام گزینه می تواند نمونه ای برای این سبک باشد؟
1) من ایدون شنیدستم از بخردان بزرگـــان و بیــدار دل موبـــدان
2) ز پیش سپهبــد برون شد به راه ابـا چنـد تن مـرو را نیکخـــواه
3) مر آن پــادشـــا را در انـدر سـرا یکــی بوستـان بود بس دلگشا
4) به تیغ می زد و می رفت و باز می نگریست که ترک عشق نگفتی، سزای خود دیدی
پاسخ: گزینه 4 صحیح می باشد. در گزینه یک کلماتی چون «ایدون، شنیدستم» از ویژگی های سبک خراسانی می باشد. در گزینه دو نیز کلماتی چون « ابا، مرو را و ...» از ویژگی های سبک خراسانی است. در گزینه سه با وجود کلماتی مانند« مر، اندر و...» ویژگی های سبک خراسانی دیده می شود. در گزینه 4 با وجود کلماتی مانند: به تیغ می زد و می رفت و... از ویژگی های زبانی سبک عراقی بهره برده است و پاسخ صحیح می باشد.
تست سوم) نوع غم در کدام گزینه با بقیه فرق دارد؟
- زیر شمشیر غمش رقص کنان باید رفت / کان که شد کشته او نیک سرانجام افتاد
- غم تو را به نشاط جهان نخواهم داد / من این خریده خود را به هیچ نفروشم
- سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند / پری رویان قرار از دل چو بستیزند، بستانند
- ناصحم گفت به جز غم چه هنر دارد عشق / گفتم ای خواجه عاقل هنری بهتر از این؟
پاسخ: گزینه 3 صحیح می باشد. در گزینه 1 شاعر بیان می کند که باید زیر شمشیر غم رقص کنان رفت چون سرانجام خوبی در انتظار کشته غم خواهد بود. در گزینه 2 شاعر غم را از نشاط جهان برتر می داند و آن را با هیچ ثروتی معامله نمی کند. در گزینه 3 شاعر غم را منفی می داند و با آمدن سمن بویان غم از بین می رود. پس در این گزینه مفهوم غم متفاوت است. در گزینه 4 نیز بالاترین هنر عشق را غم آن می داند. که مفهوم مثبتی دارد.
تست چهارم )یکی از مفاهیم سبک عراقی، توجه به صفا و پالایش درون است، این مفهوم در کدام بیت دیده می شود؟
- دل هر ذره را که بشکافی / آفتابیش در میان بینی
- دلم به عشق تو در سختی و عنا خو کرد / چنان که آینه زنگ خورده اندر زنگ
- دل آینه صورت غیب است ولیکن / شرط است که بر آینه زنگار نباشد
- کدورت بیشتر آن را که جوهر بیشتر باشد / نمی گیرد غبار زنگ هرگز تیغ چوبین را
پاسخ: گزینه 3 صحیح می باشد. در گزینه شاعر صرفا قصد دارد بیان کند در جزئیات عالم نیز مفاهیمی وجود دارد. گزینه دو نیز اشاره ای به صفا و پالایش درون نکرده است. در گزینه 3 شاعر دل را به آینه تشبیه کرده است و شرط پاکی آن عدم زنگار بر آن می داند. در این گزینه شاعر به صفا وپالایش درون اشاره دارد. در گزینه 4 شاعر بیان می کند هر کس جوهر و ارزش بیشتری داشته باشد کدورت بیشتری نیز می گیرد و به صفا و پالایش درون اشاره ای ندارد.
شما می توانید برای آشنایی بیشتر با ویژگی های سبک عراقی و نحوه پاسخ دهی به تست های کنکور درس سوم کتاب علوم و فنون ادبی یازدهم ویدئوی آموزشی این جلسه را مشاهده کنید.
سوالات متداول
ویژگی فکری سبک عراقی چیست؟
در این دوره شعر از جهات بسیاری نسبت به سبک خراسانی دچار تغییر گردید. مقام معشوق در این دوره متعالی می گردد. با توجه به آنکه از نظر زمانی این سبک در زمان پس از حمله مغول رواج پیدا کرد نیاز جامعه به سخنان آرامش بخش بیشتر بود. پس در شعر این دوره بی توجهی به دنیا و نگرش های صوفی گرایانه رواج بیشتری داشت. همچنین توجه به صفا و پالایش درون، برتری عشق به عقل، ستایش غم و فراق نسبت به شادی و وصال در این دوره مورد توجه شاعران قرار گرفت.
مفهوم غم و عشق و فراق در سبک عراقی چه تفاوتی با سبک خراسانی دارد؟
مفاهیمی مانند غم و عشق و فراق در سبک عراقی مورد ستایش واقع شده اند. شاعران این دوره اغلب غم را به شادی مقدم می دانستند و برای آن ارزش بالایی قائل بودند. همچنین فراق ارزش بالاتری نسبت به وصال داشته است. در این سبک عشق بر عقل نیز تقدم دارد. به عبارت دیگر با بیان این مفاهیم اشعار سبک عراقی سوز عشق بیشتری را به مخاطب منتقل می کرد.
