آموزش انواع تشبیه در شعر، اضافه تشبیهی و تشبیه مرکب درس سوم علوم و فنون ادبی
در این ویدئوی آموزشی به آرایه تشبیه در درس سوم علوم و فنون ادبی که از مهم ترین آرایه های بیانی است، پرداخته می شود. هم چنین تست های مرتبط به آرایه تشبیه مانند انواع آن ، تعداد و... نیز بررسی می شود.
نخست به بررسی تست های کنکور مبحث تشبیه می پردازیم:
تست اول) کدام گزینه فاقد تشبیه است؟
- نه باغ ماند و نه بستان که سرو قامت تو برست و ولوله در باغ و بوستان انـداخت
- آب اجل که هست گلوگیر خاص و عام بـر حلـق و بـر دهـان شـما نیـز بگـذرد
- سلسله موی دوست حلقه دام بلاست هر که در این حلقه نیست فارغ از این ماجراست
- وصال جان جهان یافتن حـرامش باد که التـفات بود بـر جهـان و بـر جـانش
پاسخ: گزینه 4 صحیح می باشد. در گزینه یک سرو قامت، به معنای قامت همانند سرو می باشد و این یک اضافه تشبیهی محسوب می شود. در گزینه 2 اجل را به آب تشبیه کرده است و این مورد اضافه تشبیهی می باشد. در گزینه 3 مو، به سلسله به معنای زنجیر و بلا، به دام تشبیه شده است. «سلسله موی دوست» خودش یک مشبه دارد، و «حلقه دام بلاست» یک مشبه دیگر می باشد. گزینه 4 فاقد تشبیه است پس پاسخ صحیح گزینه 4 است.زیرا هیچ تشبیهی ندارد.
تست دوم) نوع تشبیه در کدام گزینه متفاوت است؟
- چو آفتاب رخت سایه بر جهان انداخت/جهان کلاه ز شادی بر آسمان انداخت
- شهری اندر طلبت سوخته از آتش شوق/خلقی اندر هوست غرفه دریای غم اند
- شکار آنگه توان کشتن که محکم در کمند آید/چو بیخ مهر بنشاندم درخت وصل بر کندی
- هوای ساحل از سر چون حباب پوچ بیرون کن/که چندین کشتی نوح است سرگردان در این دریا
پاسخ: گزینه 4 صحیح می باشد. در گزینه 1 آفتاب رخ اضافه تشبیهی «یا تشبیه بلیغ اضافی» می باشد. در گزینه 2 (آتش شوق) اضافه تشبیهی گردیده است، در عبارت دریای غم، غم به دریا تشبیه شد. در گزینه 3 (درخت وصل) تشبیه شده، که همان تشبیه فشرده بلیغ است.
در سه گزینه اول تشبیه فشرده بلیغ است، ولی در گزینه 4 ادات (چون) و مشبه و مشبهٌ به آمده است و پاسخ گزینه 4 می باشد.
تست سوم) تعداد تشبیه در کدام گزینه متفاوت است؟
خورشید از ابر تیره دهد روی گاه گاه / چونان حصاری که گذر دارد از رقیب
الهی آتش عشقم به جان زن / شرر زان شعله ام بر استخوان زن
مانند پنبه دانه که در پنبه تعبیه است / اجرام کوه هاست نهان در دهان برف
به سان سوسن اگر ده زبان شود حافظ / چو غنچه پیش تواش مهر بر دهان باشد
پاسخ: گزینه 4 صحیح می باشد. سوالاتی که به تعداد تشبیه اشاره دارد، سوالات دشواری هستند. در گزینه 1 مصراع اول فاقد تشبیه است اما در مصراع دوم تشبیه مرکب وجود دارد. به عبارت دیگر در گزینه 1 کل مصراع اول به مصراع دوم تشبیه شده است که یک تشبیه محسوب می شود. در گزینه 2 آتش عشق اضافه تشبیهی است و در مصراع دوم تشبیهی ندارم پس این گزینه نیز دارای 1 تشبیه است. در بیت سوم باز هم تشبیه مرکب داریم و مصراع دوم به مصراع اول تشبیه شده است. در گزینه 4 هر مصراع دارای یک تشبیه است و در مجموع دو تشبیه داریم که نشان می دهد تعداد تشبیه در این گزینه متفاوت است.
تست چهارم) در کدام گزینه اضافه تشبیهی وجود ندارد؟
بهار آرزو گل گل شکفت از روی نیکویش / به جوش آورد خون بوسه را دست نگارینش
بگرفته است آینه خاطرم غبار / تا دور ماندم از نفس بی غبار تو
کس چو حافظ نگشاد از رخ اندیشه نقاب / تا سر زلف سخن را به قلم شانه زدند
جان فدای دهنش باد که در باغ نظر / چمن آرای جهان خوشتر از این غنچه نیست
پاسخ: گزینه 3 صحیح می باشد. در گزینه 1 عبارت بهار آرزو اضافه تشبیهی می باشد. در گزینه دو آینه خاطرم نیز اضافه تشبیهی می باشد. در گزینه 3 اضافه تشبیهی نداریم و پاسخ تست همین گزینه می باشد. در گزینه 4 باغ نظر اضافه تشبیهی می باشد.
برای مشاهده نمونه تست های بیشتر با پاسخ تشریحی از درس سوم علوم و فنون ادبی با موضوع تشبیه می توانید ویدئوی آموزشی این جلسه را مشاهده نمایید.
سوالات متداول
اضافه تشبیهی چیست؟
نوعی تشبیه مختصر است که از مشبه و مشبه تشکیل می شود.
تشبیه مرکب در شعر چیست؟
تشبیه مرکب نوعی تشبیه است که در آن یک مصراع به مصراع دیگر تشبیه می شود. در این نوع تشبیه طرفین تشبیه در دو مصراع متفاوت قرار دارند.
