در این فیلم آموزشی، به رابطه سرعت متوسط و ضریب استوکیومتری در شیمی یازدهم می پردازیم.
ارتباط سرعت واکنش و ضریب استوکیومتری
سرعت بر حسب مواد مختلف متناسب با ضریب استوکیومتری آن ها است. به طور مثال واکنش زیر را در نظر بگیرید. در این واکنش، موردی که ضریب بزرگتری دارد سرعتش نیز بیشتر خواهد بود. یعنی در معادله مورد نظر، خواهیم داشت:
2A + 3B → 5C
همچنین نسبت سرعت ها متناسب با نسبت ضرایب استوکیومتری می باشد. یعنی برای معادله بالا نسبت مقابل را می توان به دست آورد:
این تناسب در حل مسائل بسیار کمک کننده است. زیرا می توان در محاسبات سرعت متوسط، سرعت بر حسب یک ماده را به دست آوریم. سپس بر حسب ضرایب، سرعت بر حسب هر ماده ای که مد نظرمان است را حساب نمائیم.
در هر واکنش شیمیایی سرعت واکنش دهنده ها متناسب با ضرایب استوکیومتری آن‌ها می باشد.
حال برای درک بهتر در ادامه به حل یک مثال خواهیم پرداخت.
مثال سرعت متوسط واکنش و ضریب استوکیومتری
مثال: 9/4 گرم پتاسیم کلرات در سامانه ای یک لیتری در مدت زمان 5 دقیقه به میزان 80 درصد، مطابق واکنش زیر تجزیه می شود. سرعت متوسط تولید گاز اکسیژن چند مول بر دقیقه است؟
ابتدا مول KCL3 را به دست می آوریم. مول آن برابر است با
80 درصد از این مقدار یعنی 032/0 مقدار از آن تجزیه خواهد شد. حال این مقدار را به زمان 5 دقیقه تقسیم خواهیم نمود. در این صورت عدد 
به دست خواهد آمد.
برای به دست آوردن سرعت متوسط تولید گاز اکسیژن، چون O2 نسبت KCL2 به برابر با 3/2 است، نیاز است عدد به دست آمده در مرحله قبلی را در ضرب کنیم. یعنی به دست خواهد آمد. بنابراین سرعت متوسط تولید گاز اکسیژن برابر با 
خواهد شد.
برای آموزش کامل ارتباط بین سرعت واکنش ضرایب استوکیومتری آن ویدئوی این جلسه را مشاهده نمایید.
سوالات متداول
برای سرعت متوسط، قانونی داریم که سرعت بر حسب مواد مختلف با ضریب استکیومتری آن ها متناسب می باشد. بنابراین هر چه ماده و ترکیبی ضریب بزرگتری داشته باشد، در نتیجه سرعت بیشتری نیز خواهد داشت و بدین ترتیب می توان سرعت آن ها را مقایسه نمود.
می توان گفت، سرعت در معادلات واکنش ها با نسبت ضرایب استوکیومتری آن ها متناسب خواهد بود.
در معادله واکنش، یکی از راه های مقایسه سرعت مواد، استفاده از ضرایب آن هاست. هر چقدر ماده ای ضریب بزرگتری داشته باشد، سرعتش نیز بیشتر خواهد بود. بنابراین در این مثال، سرعت بیشتر خواهد بود.
استاد سلیمانی فوق العادس♥👌🏻تدریساش واقعا خیلی خوبه
سلام… سپاس از شما