مقایسه واکنش پذیری جابه جایی های یگانه و دوگانه فصل اول شیمی یازدهم
در این ویدئو بخش کاوش کنید 1 و2 با موضوع مقایسه واکنش پذیری در جابه جایی های یگانه و دوگانه خواهیم پرداخت.
در واکنش های جا به جایی یگانه، شکل کلی به صورت زیر می باشد.
به طور مثال به واکنش زیر توجه کنید. Fe در اینجا ، جایگزین Cu گردیده است.
شرط اینکه یک واکنش جا به جایی یگانه انجام پذیر باشد، این است که عنصر باید نسبت به عنصر موجود در ترکیب فعال تر بوده و واکنش پذیری بیشتری داشته باشد. بنابراین در واکنش بالا به علت اینکه انجام پذیر است، نتیجه می شود که واکنش پذیری Fe از Cu بیشتر است.
در واکنش های جا به جایی یگانه به یون هایی که با یکدیگر، آب، گاز یا رسوب تولید می کنند، یون واکنش پذیر گفته می شود.
واکنش های جا به جایی دوگانه: در این واکنش ها، دو ترکیب با یکدیگر واکنش می دهند، که حداقل یکی از آن ها باید محلول باشد. به طور مثال به واکنش زیر توجه کنید. در مثال زیر یون های + Ag و- Cl چون با یکدیگر رسوب تولید کردند، واکنش پذیر هستند. یون هایی که در سمت راست به صورت محلول وجود دارند، یون تماشاچی هستند. در این مثال، یون های+ Na و No 3- ، یون های تماشاچی می باشند.
حال به این موضوع می پردازیم که در واکنش های جا به جایی یگانه چگونه تشخیص دهیم یک واکنش انجام پذیر است و کدام انجام پذیر نیست. برای این تشخیص نیاز است به موضوع مقایسه واکنش پذیری فلزات و نافلزها آشنا باشیم. به طور مثال برای نافلزات می دانیم ترتیب واکنش پذیری به صورت زیر است:
حال اگر واکنش زیر داده شود. چون واکنش Cl از Br بیشتر است، بنابراین این واکنش انجام پذیر است.
انجام پذیر است.
ولی واکنشی که در زیر نشان داده شده است چون واکنش پذیری I از Br کمتر است بنابراین انجام پذیر نمی باشد.
انجام ناپذیر است.
لذا باید به یک ترتیب و خلاصه ای از مقایسه واکنش پذیری برسیم، که از روی آن بتوان فهمید واکنش ها انجام پذیر هستند یا نیستند.
برای آموزش کامل مبحث واکنش پذیری جابه جایی های یگانه و دوگانه ویدئوی آموزشی این جلسه را مشاهده نمایید.
سوالات متداول
یون واکنش پذیر در واکنش های جا به جایی یگانه به چه یون هایی گفته خواهد شد؟
به یون هایی که با یکدیگر، آب، گاز یا رسوب تولید می کنند، در واکنش های جا به جایی یگانه یون واکنش پذیر گفته خواهد شد.
واکنش های جا به جایی دو گانه چه نوع واکنشی هستند؟
در واکنش های جا به جایی دوگانه، دو ترکیب با یکدیگر واکنش خواهند داد، که نیاز است حداقل یکی از آن ها به صورت محلول باشد.
