الگوها و روندها در رفتار مواد و عناصر، روندهای تناوبی فصل اول شیمی یازدهم
در این فصل، ابتدا به موضوع الگوها و روندها در رفتار مواد و عنصرها می پردازیم.
عناصر به دو شیوه دسته بندی می شوند:
- بر اساس رفتارهای کلی: به طور مثال به یک دسته از عناصر بر اساس یک سری از ویژگی ها و رفتارهایشان فلز گفته می شود. برای رفتارهای کلی یک تعبیر شیمیایی و یک تعبیر فیزیکی داریم. بر اساس خواص شیمیایی از قدیم به یک دسته عناصر فلز و به دسته دیگری نافلز گفته می شده است. دسته ای از عناصر وجود دارند که از لحاظ شیمیایی به نافلزها شبیه هستند ولی در اغلب خواص فیزیکی مشابه فلزها عمل می کنند که به آنها شبه فلز گفته می شود.
2- بر اساس آرایش الکترونی لایه ی ظرفیت: تعداد الکترون لایه ی ظرفیت برای عناصری که در یک گروه قرار می گیرند با هم برابر است. به عنوان مثال گروه چهاردهم یا چهار اصلی دارای چهار الکترون در لایه ی ظرفیت خود هستند.
حال به موضوع روندهای تناوبی خواهیم پرداخت.
روندهای تناوبی: ویژگی هایی هستند که در یک تناوب یا در تناوب های مختلف به اشکال یکسانی تکرار می شوند. در حقیقت روندهای مشابه و تکراری ای در تناوب ها هستند. به طور مثال، اگر در تناوب دوم خواص فلزی از چپ به راست کم می شود و نافلزی زیاد می شود، در تناوب سوم و چهارم هم به همین صورت است. پس می توان گفت خواص نافلزی و فلزی جز روندهای تناوبی می باشند.
همچنین شعاع اتمی نیز جز روندهای تناوبی است. هنگامی که شعاع اتم ها را بررسی می کنیم، در تناوب ها مشاهده می شود که از چپ به راست کاهش پیدا می کنند.
واکنش پذیری نیز جز روندهای تناوبی می باشد. واکنش پذیری در یک تناوب از گروه اول تا گروه چهارم شروع به کم شدن می کند. از گروه چهارم آرام آرام شروع به زیاد شدن می کند. چون این روند مشابه هم در تناوب ها تکرار می شود، بنابراین می توان گفت که واکنش پذیری یک پدیده تناوبی محسوب خواهد شد.
نکته: دسته ای از عناصر وجود دارد که بر اساس ساختار هسته و واکنش های هسته ای دسته بندی خواهند شد. بر اساس رفتارهای کلی و شیمیایی تعریف نمی شوند. برای این دسته از عناصر تنها ساختار هسته شان را می توان مورد نقد قرار داد یا می توان واکنش های هسته ای تعریف نمود.
شبه فلزها: نافلزهایی هستند که در اغلب خواص شبیه فلزها می شوند. در حقیقت اغلب خواص فیزیکی آن ها شبیه فلزات می باشد. شبه فلزها از نظر ساختار و میل به تشکیل پیوند یعنی خواص شیمیایی شبیه نافلزات هستند.
سوالات متداول
عناصر به چند شیوه دسته بندی می شوند؟
عناصر به دو شیوه دسته بندی خواهند شد. 1- بر اساس رفتارهای کلی 2- بر اساس آرایش الکترونی لایه ی ظرفیت
روندهای تناوبی را تعریف کنید؟
روندهای تناوبی، ویژگی هایی هستند که در یک تناوب یا در تناوب های مختلف به اشکال یکسانی تکرار می شوند. در حقیقت روندهای مشابه و تکراری ای در تناوب ها هستند.
چند روند تناوبی در شیمی نام ببرید؟
خواص فلزی و نافلزی، شعاع اتمی، واکنش پذیری جز روندهای تناوبی هستند. در حقیقت دارای روندهای مشابه و تکراری در تناوب ها می باشند.
