آسان تر یاد بگیرید
تمرین
به عدد ۴۷۲ نگاه کنید. اکنون دستتان را روی آن بگذارید و عدد را از حفظ بگویید.
شما براحتی عدد سه رقمی را از حفظ گفتید و مشکلی برای یادآوری آن نداشتید.
اکنون به این عدد نگاه کنید: ۹۲۰۱۱۴۱۳۲۹۳۶۹
حالا چشمتان را ببندید و همان عدد را از حفظ بگویید. احتمالاً با مشکل مواجه خواهید شد!
چرا؟
علت آنست که حافظه فعال یا کوتاه‌مدت ظرفیت محدودی معادل ۹2 واحد دارد. به عبارت دیگر، حافظه ی فعال تنها قدرت نگه داشتن ۵ تا ۹ واحد را دارد و در طلایی‌ترین حالت فقط می تواند ۱۱ واحد اطلاعاتی را در خود بگنجاند. تفسیر روشن‌تر این است که اگر بخواهید با استفاده از این بخش حافظه سیزده واحد اطلاعاتی را جداجدا یادآوری کنید، به دلیل ظرفیت محدود، حافظه ی کوتاه‌مدت شما دچار مشکل خواهد شد.
برای حل این مشکل می‌توانید از دو تکنیک مهم استفاده کنید.
۱- معنی دار کردن: مؤثرترین راه برای معنی‌دار کردن اطلاعات این است که مفهوم جدید را با مفهوم شناخته شده‌ای مرتبط سازید. باید از کمترین بهانه برای معنی‌دار کردن اطلاعات استفاده کرد.
۲- تقطیع (قطعه قطعه کردن): این همان کاری است که اغلب مردم برای حفظ شماره‌های تلفن همراه خود انجام می‌دهند.
حال با استفاده از این دو تکنیک همان عدد سیزده رقمی را حفظ کنید:
369 1329 114 920
ما این عدد سیزده رقمی را هم قطعه قطعه کرده‌ایم و هم معنی دار
۹۲۰ عددی نزدیک به هزار با دو رقم آخر ۲۰
۱۱۴ تعداد سوره های قرآن
۱۳۲۹ سال ملی شدن نفت
۳۶۹عددی نزدیک به تعداد روزهایی سال
اکنون می توانید عدد سیزده رقمی را ظرف ۱ تا ۲ دقیقه و یا حتی چند ثانیه حفظ کنید! تمرین دوم را تکرار کنید. چشم‌ها را ببندید و عدد سیزده رقمی را به خاطر بیاورید. بدون شک بسیاری از شما در به خاطر آوردن این رقم موفق بوده‌اید.
طرح مشکل
عدد ۹۲۰۱۱۴۱۳۲۹۳۶۹ را حفظ کردید، اما طول مدت به خاطر سپاری این عدد تا چه زمانی است؟ مشکل این است که اطلاعات وارد شده به حافظه فعال کوتاه است و با وارد شدن اطلاعات جدید و گذشت زمان فراموش می‌شوند! به همین دلیل است که این حافظه را کوتاه‌مدت می‌نامند.
تکلیف چیست؟
مغز برای نگهداری بیشتر اطلاعات وارد شده با شما معامله می‌کند. مغز می‌گوید اگر عدد سیزده رقمی برایتان مهم است و می‌خواهید به‌صورت طولانی مدت نگهداری شود، باید آن را تکرار کنید. تکرار در فواصل زمانی مختلف!
شاید بگویید که این مثال، ساده است و متن درس‌ها سخت‌تر و مشکل‌تر از آن هستند که با چنین روشی بتوان آن‌ها را به خاطر سپرد. ممکن است حق با شما باشد، لیکن ما برای اثبات مدعای خود کمک می‌کنیم تا بتوانید بخشی از کتاب فیزیک اول دبیرستان ( ص ۷۳) را به همین روش حفظ کنید.
« وقتی به دو سر رسانای یک اختلاف پتانسیل اعمال می‌کنیم* بارهای الکتریکی با دریافت انرژی از مولد، که در رسانا شارش می‌کنند.* این بارهای الکتریکی در مسیر خود با اتم‌های رسانا که در حال نوسان هستند، برخورد می‌کنند* و بخشی از انرژی دریافتی را در این برخوردها از دست می‌دهند.* این امر باعث گرم شدن رسانا می‌شود.»
ممکن است برخی کلمات این پاراگراف برای شما نامفهوم باشد ( علامت اختلاف پتانسیل، مولد، شارش ) ابتدا این کلمات را معنی‌دار کنید به‌طوری‌که با خواندن دوباره ی متن، مفهوم هر عبارت را درک کنید. حال پاراگراف را با توجه به معنی آن به چند قسمت تقسیم کنید (*) و هر قسمت را جدا جدا بفهمید و حفظ کنید. در پایان، می توانید با روی هم گذاشتن قسمتهای مختلف، تمام آن را از حفظ بیان کنید!
ممکن است مدت زمان حفظ کردن برای هر فرد متفاوت باشد؛ این امر توانایی یادگیری شما ( هوش ) و عوامل دیگری وابسته است. مهم اینست که شما - با هر توانایی- می‌توانید با این روش مطالب کتابتان را حفظ کنید. البته با پاسخ به پرسش‌های کتاب، حل نمونه سوال ها، تمرین، حل مسئله، تست زدن و ارتباط اطلاعات به مطالب قبلاً آموخته شده سطوح یادگیری شما تقویت می‌شود.
تذکر مهم
در یادگیری دروس حل کردنی مثل ریاضی، بایستی به جای تکرار محض، با تمرین و حل مسائل بیشتر، یادگیری خود را تثبیت کنید؛ زیرا تکرار محض مطالب در این‌گونه دروس کارساز نیست و باید با حل تمرین‌ها و مسائل بیشتر به تثبیت آموخته‌های خود کمک کنید.
در یادگیری، تکرار مطالب آموخته‌شده مسئله‌ی بسیار مهمی است. منحنی فراموشی، سیر فراموش شدن اطلاعات در حافظه را نشان می‌دهد:
همان‌طورکه در نمودار مشاهده می کنید، در صورت عدم تکرار، بخش مهمی از اطلاعات در روز اول فراموش می‌شود ( رنگ قرمز )، و تا روز ششم مقدار کمی از اطلاعات در حافظه باقی می‌ماند. اما در صورت تکرار در روزهای اول، دوم، سوم و چهارم ( رنگ سبز ) میزان فراموشی بسیار کم می‌شود. نکته مهم اینست که نمی‌توان گفت همه افراد باید در فاصله‌های زمانی خاص مطالب خود را تکرار کنند و یک نسخه واحد برای همه تجویز کرد!
این‌که برخی داوطلبان و دانش‌‌آموزان در ایام نزدیک به آزمون سراسری یا امتحانات پایانی احساس می‌کنند آنچه را خوانده‌اند فراموش کرده‌اند- ضمن تاکید بر احساسی بودن این نوع از فراموشی - به این دلیل است که تکرار مطالب به اندازه کافی و در فواصل زمانی مختلف انجام‌نشده است و یادگیری آن‌ها به مرحله تثبیت نرسیده است!
برای این‌که جریان یادگیری در معنی‌دار کردن، تقطیع و تکرار، آسان‌تر انجام شود می‌توانید از تکنیک های زیر استفاده کنید:
خلاصه نویسی: نوشتن به شما نشان می‌دهد که چه مقدار از افکارتان نامرتب است. وقتی با قلم خود چیز می‌نویسید آنگاه می‌توانید آنچه را خوانده‌اید به‌خوبی بفهمید به آن‌ها را مرتب کنید.
سازمان‌دهی مطالب: یکی از دلایل فراموشی، عدم سازمان‌دهی مطالب آموخته شده است. وقتی مطالب خوانده‌شده به اشکال مختلف سازمان‌دهی شوند ماندگاری اطلاعات بهتر انجام می‌شود زیرا مغز، ابزاری الگو طلب است.
علامت‌گذاری در متن: علامت های متن در واقع به معنای نشانه‌هایی برای تقویت یادآورری هستند. وقتی از علائمی مانند()،[]،*،_____، استفاده می کنید یادآوری مطالب بهتر انجام می‌شود.
رمزگردانی: گاهی حفظ چند ماده شیمیایی مشکل به نظر می‌رسد. توصیه می‌کنیم در این مواقع با استفاده از حروف اول این مواد شیمیایی که کلمه ی تقریبا معنی‌دار یا دارای وزن بسازید.های دید که آن‌ها را بهتر به خاطر می‌سپارید.
آموزش به دیگران: وقتی مطالب آموخته شده تان را برای دیگران بازگو می‌کنید، در حافظه بهتر جای می‌گیرند و به تثبیت آن‌ها کمک می شود. این کار بخصوص وقتی که همراه با نقد و بررسی مطالب باشد بسیار مفید است. به همین دلیل است که مباحثه یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های مطالعاتی و یادگیری است.
